Katwijk wint na zes maanden weer een thuisduel. is dit het einde van het thuiscomplex?

In het voetbal kampen teams soms met een thuiscomplex. Dat kan liggen aan spelers die zich focussen op het resultaat in plaats van op het proces, druk van het publiek of een onrealistische doelstelling. Katwijk rekende zaterdag – voor even- af met het thuiscomplex en won de eerste thuiswedstrijd sinds afgelopen februari. Het werd een nipte 3-2 zege tegen laagvlieger Excelsior Maassluis.

Wat is een thuiscomplex?

Een thuiscomplex verwijst naar een situatie waarbij een ploeg voor eigen publiek slechter presteert in thuiswedstrijden dan in uitwedstrijden. Dit kan psychologisch en/of tactisch van aard zijn.

Katwijk verloor afgelopen seizoen negen thuisduels in de competitie. De ploeg behaalde onder Jasper Ketting 22 punten in thuisduels en 36 punten in uitduels.

Ketting startte dit seizoen ook slecht in de voorbereiding en verloor het eerste thuisduel. Hij werd op non-actief gesteld. Onder interim-trainer Robbert Susan won Katwijk nipt van laagvliegers RKAV Volendam en Excelsior Maassluis.

Zaterdag scoorde Dani van der Moot tweemaal binnen tien minuten. Maar kreeg de thuisploeg uit de omschakeling een tegentreffer van Marouane Bakour om de oren. Nadat Tahiri 3-1 scoorde, zag doelman Joey Kesting er bij een corner niet goed uit. Het werd 3-2 door Jannick Verbont. En nadat invaller Marciano Mengerink drie minuten voor tijd tegen een rode kaart aanliep, werd het nog spannend. ,,Hij wil de ploeg op sleeptouw nemen en doet daar net even te veel voor”, zei Robbert Susan tegen Omroep West.

potentiële Oorzaken van een thuiscomplex

Een thuiscomplex kan potentieel ontstaan door:

• Te veel druk van het thuispubliek (verwachtingsdruk). Katwijk werd onder Anthony Correia tweemaal kampioen en eindigde de meest recente seizoenen onder Correia en Ketting als vierde.
• Sfeer in eigen stadion (boe-geroep, opmerkingen aan adres spelers, fluitconcerten).
• Tactische aanpassing van de tegenstander (Katwijk moet het spel maken, tegenstanders graven zich in en gaan voor de omschakeling, waardoor Katwijk de counter er eerder uit moet halen).
• Kunstgras bij VV Katwijk dat trager is dan gewoon gras als het niet wordt besproeit.
• Mentaal blokkeren (spelers kunnen zich minder vrij in hun spel voelen, interim-trainer Robbert Susan meldde onlangs dat het voorheen leek alsof spelers met een zak aardappelen op hun rug liepen).
• Spelers nemen te veel verantwoordelijkheid, zoals Marciano Mengerink die mentaal een voortrekkersrol moet vervullen en zaterdag tegen een rode kaart aanliep.

Voorbeelden van thuiscomplexen

1. Ajax (2023-2024)
In het seizoen 2023-2024 had Ajax moeite om thuis te winnen in de Johan Cruijff ArenA, vooral in de eerste seizoenshelft. Ze verloren meerdere thuisduels en het publiek keerde zich geregeld tegen de ploeg. Uitwedstrijden gingen opvallend beter.

2. Manchester United (seizoen 2020-2021)
In dit seizoen pakte Manchester United meer punten uit dan thuis in de Premier League. De coronamaatregelen speelden een rol: er waren geen fans in het stadion, wat het thuisvoordeel verminderde.

3. Schalke 04 (2019-2021)
In deze periode kon Schalke 04 in de Bundesliga bijna geen thuiswedstrijden winnen. Er hing een negatieve sfeer in het stadion en het vertrouwen was volledig weg.

Onderzoeksrapport psychologen baumeister en steinhilber in de vs

Twintig jaar geleden stelden de Amerikaanse psychologen Roy Baumeister en Andrew Steinhilber zich een interessante vraag: geldt het thuisvoordeel in de sport wel altijd? Zij vermoedden van niet. Sterker nog, ze dachten dat het thuisvoordeel in sommige gevallen juist kon omslaan in een thuisnadeel.

Om dit te onderzoeken, namen ze de resultaten van de World Series in het honkbal tussen 1924 en 1982 onder de loep. Ze analyseerden hoe het thuisteam presteerde aan het begin én aan het einde van de ‘best-of-7’-series. De eerste twee wedstrijden werden in 60 procent van de gevallen gewonnen door het thuisteam – een duidelijk teken van thuisvoordeel. Maar bij het laatste en vaak beslissende duel bleek het tegenovergestelde: in 60 procent van de gevallen won juist het uitspelende team.

Met andere woorden: in cruciale wedstrijden leek er sprake van een thuisnadeel. Opvallend was bovendien dat het thuisteam vaak niet verloor omdat de tegenstander zo goed speelde, maar doordat het zelf ondermaats presteerde. Dit patroon werd ook waargenomen in andere sporten, zoals basketbal.
De onderzoekers gaven hiervoor de volgende, vrij vertaalde, verklaring: in een allesbeslissende wedstrijd krijgen sporters de kans om kampioen te worden. Die gedachte zorgt voor verhoogd zelfbewustzijn, wat ten koste gaat van hun focus op het spel. Simpel gezegd: een speler die tijdens een EK-finale nadenkt over de mogelijke roem en glorie bij winst, raakt afgeleid en maakt daardoor meer fouten.

Voor het thuisteam is deze druk vaak nog groter. Niet alleen wil het zelf winnen, maar het voelt ook de verwachtingen van het thuispubliek. Die druk om te presteren vergroot de afleiding en versterkt het negatieve effect van zelfbewustzijn – met als gevolg dat het thuisvoordeel in zo’n situatie juist omslaat in een thuisnadeel.

Tekst Peter Brink